काठमाडौं । रक्तदानलाई सामान्यतया अरूको जीवन बचाउने माध्यम मानिन्छ, तर के यो रक्तदाताहरूको लागि पनि लाभदायक हुन सक्छ ? लण्डनस्थित फ्रान्सिस क्रिक इन्स्टिच्युटको नयाँ अनुसन्धानले नियमित रक्तदानले शरीरमा सूक्ष्म आनुवंशिक परिवर्तन ल्याउने र ब्लड क्यान्सरको जोखिम कम गर्न सक्ने देखाएको छ । उमेर बढ्दै जाँदा, रगत बनाउने स्टेम सेलहरूमा केही प्राकृतिक परिवर्तनहरू देखा पर्छन्, जसलाई क्लोनल हेमाटोपोइसिसु भनिन्छ। केही परिवर्तनहरूले ल्युकेमिया जस्ता रोगहरूको जोखिम बढाउन सक्छ। तर अनुसन्धानका अनुसार, लामो समयसम्म नियमित रक्तदान गर्नेहरूमा आनुवंशिक परिवर्तनहरू क्यान्सरसँग जोडिएको हुँदैन, यसले सम्भावित रूपमा लाभदायक बनाउँछ।

अनुसन्धान : ६०–७० वर्षका दुई समूहको तुलना

१. पहिलो समूह – जसले ४० वर्षसम्म वर्षमा तीन पटक रक्तदान गरे।

२. दोस्रो समूह – जसले जम्मा ५ पटक मात्रै रक्तदान गरे ।

रक्तदान कसरी लाभदायक छ ?

आनुवंशिक परिवर्तनहरू दुवै समूहहरूमा समान थिए, तर दोहोर्याउने दाताहरूमा केही परिवर्तनहरू थिए जुन ल्युकेमिया(सम्बन्धित उत्परिवर्तनहरू भन्दा फरक थिए। मुसामा गरिएको प्रयोगले पनि नियमित दाताबाट आउने स्टेम सेलले रातो रक्त कोशिका उत्पादन गर्न बढी प्रभावकारी हुने देखाएको छ। नियमित रक्तदानले क्यान्सरको जोखिमलाई कम मात्र गर्दैन, मुटुको स्वास्थ्यका लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ । रगतको चिपचिपाहट कम हुन्छ, जसले रक्त प्रवाहलाई सुधार गर्छ र हृदय रोग, उच्च रक्तचाप र स्ट्रोकको जोखिम कम गर्न सक्छ।

केही अनुसन्धानले सुझाव दिन्छ कि रगत दान गर्दा इन्सुलिन संवेदनशीलतामा सुधार हुन्छ, जसले टाइप-२ मधुमेहको जोखिम कम गर्न सक्छ। प्रत्येक रक्तदान गर्नुअघि रक्तचाप, हेमोग्लोबिन र पल्स जाँच गरिन्छ। केही अवस्थामा, संक्रामक रोगहरू पनि परीक्षण गरिन्छ, जसको माध्यमबाट व्यक्तिले आफ्नो स्वास्थ्यको बारेमा प्रारम्भिक जानकारी प्राप्त गर्न सक्छ। यद्यपि यो पूर्ण चिकित्सा परीक्षणको लागि विकल्प होइन, यो थप लाभ हो। प्रश्न उठ्छ कि यी फाइदाहरू रक्तदानबाट नै हुन्छन् वा पहिलेदेखि नै स्वस्थ व्यक्तिहरूले मात्र रक्तदान गर्न सक्छन्रु रक्तदानका लागि योग्यताको मापदण्ड कडा भएकाले स्वस्थ व्यक्तिहरूले मात्र नियमित रूपमा रक्तदान गर्न सक्छन्।