काठमाडौं । ‘बाह्र मसला एक लसुन’ । नेपाली समाजमा प्रचलित यो भनाइले मसलाको रुपमा लसुन कति अपरिहार्य छ भन्ने जनाउँछ । खासगरी लसुनले माछामासु र तरकारीको स्वाद दोब्बर बढाइदिन्छ । तर लसुनको उपयोग स्वाद बढाउनमा मात्र छैन । यो औषधीय गुणले पनि भरिपूर्ण छ ।

खासगरी लसुनमा एन्टिब्याक्टेरियल र एन्टिसेप्टिक गुण हुन्छ । यो फस्फोरस, जिंक, पोटासियम र म्याग्नेसियम जस्ता मिनरल्सले भरपुर हुन्छ ।

लसुनलाई औषधिको रुपमा प्रयोग गर्ने चलन पनि व्यापक छ । खासगरी बिहान खाली पेटमा केही केस्रा लसुन खाँदा स्वास्थ्यमा कतिपय लाभ गर्छ भन्ने बुझाइ छ । वास्तवमै खाली पेटमा लसुन खाँदा फाइदा गर्छ ? यसले कुनै निश्चित समस्यामा फाइदा गर्ने हो वा सबै समस्यामा ?

कति लसुन खानु उपयुक्त ?

यदि लसुन बिहान खाली पेटमा खाँदै हुनुहन्छ भने लसुनको केस्रोको बनावटअनुसार मात्रा मिलाएर खानुपर्छ । जस्तै ठूलो केस्रा भए एक-दुई केस्रा (जस्तै चाइनिज लसुन), ठिक्कको लसुन भए दुई-तीन केस्रा, स–साना भए चार-पाँच केस्रा लसुन सेवन गर्नु स्वास्थ्यवर्द्धक मानिन्छ । तर यसको फाइदाको लागि लसुनको सानो एक केस्रा वा आधा केस्रा मात्र खाएमा केही शरीरमा केही असर गर्दैन ।

यसको लागि दैनिक नियमित रुपमा मात्रा मिलाएर सेवन गर्नुपर्दछ । यसरी सेवन गर्दा यसले औषधिको रुपमा काम गर्दछ । साथै फाइदा गर्छ भन्दैमा तर एकैचोटि लसुनको सिंगै पोटी खानुहुँदैन । यसो गर्नु स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुन सक्छ ।

कसरी खाँदा हुन्छ ?

लसुन जसरी खाँदा पनि फाइदाजनक नै हुन्छ । सामान्यतया काँचो, पोलेर, पकाएर र अचार बनाएर खाने गरिन्छ । तर एकदम उपयुक्त भनेको काँचो लसुन खानु नै लाभदायक मानिन्छ । पकाएको लसुनमा औषधीय गुण कम हुन सक्छ ।

क–कसले खानु हुँदैन ?

ग्यास्ट्रिक वा एसिडिटी भएका वा लसुनको एलर्जी हुने सेवन नगर्दा हुन्छ । जस्तै मुटुरोगका बिरामी, श्वासप्रश्वासको बिरामी र दमको बिरामीले खानुहुँदैन । त्यस्तै बिरामीले रगत पातलो बनाउने औषधि सेवन गरिरहेका छन् भने पनि लसुनको सेवन गर्नुहँदैन । किनकि यस्तो अवस्थामा लसुन सेवन गरेमा अन्य समस्या बढ्न सक्छ ।

लसुनका अन्य फाइदा

कोलोस्टेरोल घटाउन मद्दत : रक्तनलीमा जम्मा हुने खराब कोलेस्टेरोल जम्मा हुन दिंदैन । यसले रक्तप्रवाह सहज बनाउने गर्छ । यसले गर्दा मस्तिष्कलाई तेजिलो र स्वस्थ बनाउने, मुटुलाई स्वस्थ राख्न, छाला स्वस्थ बनाउन पनि सहयोग गर्छ ।

उच्च रक्तचाप नियन्त्रण गर्ने : लसुन खानाले उच्च रक्तचापबाट टाढा राख्ने कम गर्छ । लसुनले रक्तसञ्चारलाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ । उच्च रक्तचापबाट भएका व्यक्तिहरुले चिकित्सकको सल्लाहअनुसार हरेक दिन लसुनको सेवन गर्दा लाभदायक हुन्छ ।

पाचन प्रणालीमा सहयोगी : लसुनले हाम्रो पाचन प्रणालीलाई राम्रो बनाउने क्षमता राख्छ । खाली पेटमा लसुनको केस्रा चपाएर खाएमा पाचन प्रक्रिया राम्रो हुन्छ । साथै यसले खाना रुचि बढाउँछ । लसुन चपाएर खान सकिंदैन भने पुरै केस्रा नै नचपाइकन निलेर खाँदा पनि हुन्छ । यसको कारण पेटसम्बन्धी हुने समस्याबाट मुक्ति दिलाउँछ ।

तनाव कम गर्न उपयोगी लसुन : लसुनले तनाव कम गर्न पनि सहयोग गर्छ । हाम्रो पेटमा एक यस्तो एसिड जम्मा हुन्छ, जसले मानिसको मनलाई बेचैन बनाउन सक्छ । तर लसुनले यस्तो एसिड उत्पन्न हुन दिंदैन । लसुन खानाले टाउको दुःख्ने समस्या पनि कम गराउँछ ।

रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने : दैनिक बिहान लसुनको सेवनले रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने गर्छ । विभिन्न संक्रमणबाट जोगाउन मद्दत गर्छ ।

लसुन बेफाइदा ?

सास गन्हाउने, दिनहुँ लसुन खाँदा पूरै जीउ नै गन्हाएको जस्तो हुने, मुख, पेट, आन्द्रा, छाती, मुटु पोल्ने, पेटभित्र ग्यास बढ्ने, पेट फुल्ने जस्ता समस्या हुन सक्छ ।