के चिनियाँ युआन वैश्विक मुद्रा बन्दैछ ? विशेषज्ञहरू भन्छन्, “तत्काल सम्भव छैन”
काठमाडौं । अमेरिकामा ऋणको सीमा संकट र बैंकिङ संकटका कारण अमेरिकी मुद्रा डलरको स्थिरताबारे बढ्दो डरका बीच चीनले आफ्नो मुद्रा युआनलाई अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा बनाउने प्रयासमा पूर्ण शक्ति लगाएको छ ।
अमेरिकी पत्रिका वासिङ्टन पोस्टले यसबारे विस्तृत रिपोर्ट प्रकाशित गरेको छ । हालै अर्जेन्टिना र ब्राजिल जस्ता ठूला ल्याटिन अमेरिकी देशहरूले चीनसँग युआनमा सबै व्यापार तिर्न सम्झौता गरेका छन् भन्ने उल्लेख छ।
अर्जेन्टिनाको घरेलु उपकरणको सबैभन्दा ठूलो खुद्रा बिक्रेता न्यूजानले चीनबाट फ्रिज, टिभिजस्ता उत्पादनहरू आयात गरी स्वदेशमै बिक्री गर्छ। हालसम्म, उनी यी सबै सामानहरूको लागि डलरमा तिर्ने गर्थे। तर अहिले उनले युआनमै सबै पैसा तिर्न थालेका छन् । यस कम्पनीका सीईओ लुइस गल्लीले वासिङ्टन पोस्टलाई भने युआन चाँडै अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको मुद्रा बन्न थालेका छन्।
कमजोर देशहरू विकल्पहरू मध्येबाट छनोट गर्ने स्थितिमा छैनन्। बाध्यतामा हामीले यो सम्झौता गर्नुपरेको हो । अर्जेन्टिना सरकारले पनि चीनसँग मुद्रा साटासाट गर्ने सम्झौता गरेको छ । यसअन्तर्गत अर्जेन्टिनाका कम्पनीहरूले चीनबाट ऋणको रुपमा युआन ल्याउन सक्ने भएका छन् । यसरी प्राप्त भएका युआनहरूले आफ्नो आयातको लागि तिरिरहेका छन्।
वासिङ्टन पोस्टका अनुसार अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा युआनको प्रयोग बढेसँगै चीन लामो समयदेखि यो प्रयासमा लागिरहेको थियो । तर हालसम्म उनले यस मामिलामा खासै सफलता पाउन सकेका छैनन् । यसको कारण डलरको विश्वव्यापी परिसंचरण र यस मार्फत व्यापार गर्न सजिलो थियो। तर अमेरिकामा गहिरो आर्थिक संकट र युक्रेन युद्ध सुरु भएपछि रुसमाथि लगाइएको प्रतिबन्धले अनुहार नै परिवर्तन गरेको छ । यसले विश्वमा युवाको माग बढेको छ ।
गत महिना, ब्राजिल सरकारले घोषणा गर्यो कि अब त्यहाँका कम्पनीहरूले युआनमा आफ्नो व्यवसायको लागि भुक्तान गर्न सक्नेछन्। यस वर्षको मार्चमा, फ्रान्सेली ऊर्जा कम्पनी टोटल इनर्जीले चीनमा ६५००० टन एलएनजी ग्यास निर्यातको लागि युआनमा भुक्तानी स्वीकार गर्यो। केही हप्ता अघि, युआन मस्को स्टक एक्सचेन्जमा सबैभन्दा बढी कारोबार हुने मुद्रा बनेको थियो।
यद्यपि, अर्थशास्त्रीहरू विश्वास गर्छन् कि युआनले निकट भविष्यमा डलरलाई प्रतिस्थापन गर्ने सम्भावना छैन। विभिन्न देशहरूले चीनसँगको व्यापारमा मात्र नभई पारस्परिक द्विपक्षीय व्यापारमा पनि ठूलो मात्रामा भुक्तानी सम्झौता गर्न थालेपछि मात्र यो सम्भव हुनेछ। अहिलेसम्म त्यस्तो हुने कुनै संकेत देखिएको छैन । यसका बाबजुद पनि अहिले देखाइएको प्रवृत्ति जारी रह्यो भने ढिलो चाँडो चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङको विश्व व्यापारमा चीनलाई केन्द्रीय स्थान बनाउने सपना साकार हुन सक्छ।
पूर्वअमेरिकी गुप्तचर अधिकारी र थिंक ट्याङ्क सेन्टर फर स्ट्र्याटेजिक एण्ड इन्टरनेशनल स्टडीजका फेलो जेरार्ड डिपिप्पोले भनेका छन् – ‘चीनलाई विश्वको नयाँ असंलग्न आन्दोलनको नेताका रूपमा लिने बढ्दो प्रवृत्तिको चिनियाँ सरकारले फाइदा उठाइरहेको छ ।”
विश्लेषकहरूका अनुसार यो प्रयासले विश्व अर्थतन्त्रमा अहिलेसम्म कुनै नाटकीय परिवर्तन ल्याउन सकेको छैन । युवालाई ग्रहण गर्ने देशले आफ्नो बाध्यताका कारण यस्तो गरेका छन् । उदाहरणका लागि, अर्जेन्टिनाले विदेशी मुद्रा संकटबाट राहत पाउन यस्तो गरेको हो। (एजेन्सी)
