काठमाडौं । चीनले आफ्नो मुद्रा युआनलाई विश्वको नम्बर एक मुद्रा बनाउने प्रयास गरिरहेको छ । विश्वभरका देशहरूले आफ्नो विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा युआनको सहभागिता बढाउने उनको प्रयास छ । तर डलरको सर्वोच्चता निकट भविष्यमा तोडिने सम्भावना छैन। यो कुरा वाल स्ट्रिट (अमेरिकी शेयर बजार) का एक प्रख्यात रणनीतिकारले बताएका छन् ।

यससम्बन्धमा चीनले लामो समयदेखि युआनलाई अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा बनाउने प्रयास गरिरहेको औंल्याएको छ। तर उनले खासै सफलता पाउन सकेका छैनन् । सन् २०१६ मा चीनले यस दिशामा ठूलो उपलब्धि हासिल गरेको थियो, जब अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषले युआनलाई आफ्नो मुद्राको विशेष रेखाचित्र अधिकार स्पेशल ड्रॉविंग राइट्स (एसडीआर) बास्केटमा समावेश गर्यो। यसअघि यो टोकरीमा अमेरिकी डलर, युरो, ब्रिटिश पाउण्ड र जापानी येन समावेश थियो। एसडीआरमा स्थान पाएपछि चीनले विश्वभरका देशहरूसँग यस्तो व्यापार सम्झौता गर्न आफ्नो शक्ति लगाएको छ जसले युआनको अन्तर्राष्ट्रिय पहुँच बढाउन सक्छ। यस सिलसिलामा उनी रुस, साउदी अरेबिया, ब्राजिल, इटालीलगायत धेरै देशसँग सम्झौता गर्न सफल भएका छन् ।

अन्य देशहरूसँगको वार्तामा चीनले अमेरिकाले आफ्नो मुद्रा डलरलाई हतियारको रूपमा प्रयोग गरेको तर्क गर्छ। डलरको वर्चस्वका कारण उसले त्यो शक्ति पाएको छ, जसको कारणले त्यसलाई नमान्ने देशमाथि प्रतिबन्ध लगाउँछ । यी प्रतिबन्धहरूले काम गर्दछ किनभने, हालसम्म, डलरले विश्वको विदेशी मुद्रा सञ्चितिको लगभग ६० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ ।

पछिल्लो समय चीनले आफ्नो विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा रहेको डलर प्रयोग गरेर ठूलो मात्रामा सुन किन्ने गरेको खबर आएको छ । उनले हालै आफ्नो भण्डारमा सुनको मात्रा बढाएका छन् । यसका बाबजुद पनि चीनले निकट भविष्यमा डलरलाई युआनसँग प्रतिस्थापन गर्न सक्षम हुनेमा विज्ञहरू विश्वास गर्दैनन्।

वाल स्ट्रिट फर्म एलपीएलका प्रमुख वैश्विक रणनीतिकार क्विन्सी क्रसबीले डलरले मुख्य भूमिका खेल्न जारी राख्ने तीनवटा कारण दिएका छन्। यस हप्ता प्रस्तुत गरिएको कागजातमा, क्रसबीले भने कि विश्वको नम्बर एक मुद्रा बन्न तीन चीजहरू आवश्यक छन्ः पारदर्शिता, विश्वसनीयता र साख। क्रसबीका अनुसार यी तीनवटै कुराहरू डलरसँग सम्बन्धित छन्, जबकि यीमध्ये कुनै पनि कुरा युवानमा लागू हुँदैन।
क्रसबीले भनेका छन्, डलर बलियो आधारमा टिकेको छ।

यसमा विश्वसनीयता र पारदर्शिताको इतिहास जोडिएको छ। यसका विपक्षीहरूले यसबाट यी पक्षहरू खोस्न सक्दैनन्। किंग डलर अझै पनि राजा हो र भविष्यको लागि समयको लागि यस्तै रहनेछ।
क्रसबीले विश्वको दोस्रो ठूलो मुद्रा यूरो सन् १९९९ मा अस्तित्वमा आएको बताउँछन्। त्यसयता यसमार्फत हुने भुक्तानी अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको करिब २० प्रतिशतमा सीमित भएको छ। यो युरोपेली संघको विभाजित राजनीतिक र आर्थिक संरचनाको कारण हो। युआनको शेयर ५.५ प्रतिशत छ । युआनको हिस्सा २.७ प्रतिशत मात्रै छ । अर्थात् युआनले लामो यात्रा गर्नुपर्नेछ । (एजेन्सी)