काठमाडौं ।  पृथ्वीले पहिलो पटक अन्तरिक्ष (डिपस्पेश) बाट लेजर सन्देश प्राप्त गरेको छ । यो सन्देश १६ मिलियन किलोमिटर (१० मिलियन माइल) को दूरीबाट पृथ्वीमा पठाइएको थियो । यो लेजर सन्देश प्राप्त गर्न केवल ५० सेकेन्ड लागेको नासाले भनेको छ । नासाले लेजर सन्देश प्राप्त गरेको यो पहिलो पटक भएको बताएको छ ।

यो विश्वास गरिन्छ कि मनुष्यको पृथ्वीबाहेक अन्य ग्रहमा पनि जीवन छ कि छैन भन्ने खोजपूर्ण महत्वाकांक्षी कदमलाई यो लेजर सन्देशले बल पुर्‍याउने छ ।

अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले भन्यो- ‘यो सन्देश अन्तरिक्षमा रहेको हाम्रो साइकी स्पेसक्राफ्टबाट पठाइएको थियो, जुन ५० सेकेन्डमा पृथ्वीमा प्राप्त भएको थियो । हामीले लामो समयदेखि रेडियो सिग्नलहरू प्रयोग गरेर अन्तरिक्ष यानसँग सञ्चार गर्दै आएका छौं, तर अहिलेसम्म एजेन्सीले अन्तरिक्षमा लेजर प्रयोग गरेर यति टाढाबाट सूचना पठाएको वा प्राप्त गरेको थिएन ।’ नासाका अधिकारी टर्डी कोर्टेसका अनुसार यो उपलब्धिले अन्तरिक्षमा सञ्चारमा सुधार ल्याउने मार्ग प्रशस्त गर्नेछ । उनले भने, ‘यसबाट हामी भविष्यमा अन्य ग्रहमा वैज्ञानिक सूचना, फोटो र भिडियो पठाउन सकिने प्रविधि निर्माण गर्न सक्षम हुनेछौँ ।’

साइकी स्पेसक्राफ्ट फ्लोरिडाको केनेडी स्पेस सेन्टरबाट अक्टोबर १३ मा प्रक्षेपण गरिएको थियो । यस प्रयोगका लागि डीप स्पेस अप्टिकल कम्युनिकेसन (डीएसओसी) प्रणाली प्रयोग गरिएको थियो । यो डिएसओसी प्रणाली साइकी स्पेसक्राफ्टमा स्थापित गरिएको थियो । यो प्रणाली लेजर-बिम सन्देशहरू पृथ्वीमा फिर्ता पठाउन प्रयोग गरिन्छ । हाल, गहिरो अन्तरिक्षमा अन्तरिक्ष यानसँग सम्पर्क स्थापित गर्न पृथ्वीमा ठूला एन्टेनाहरू जडान गरिएको छ । रेडियो संकेतहरू यी एन्टेनाहरूबाट सन्देशहरू पठाउन र प्राप्त गर्न प्रयोग गरिन्छ ।

यो प्रयोगपछि नासाले अब रेडियो सिग्नलको सट्टा ‘लाइट’ प्रयोग गरेर पृथ्वी र अन्तरिक्ष यानबीच सम्पर्क स्थापित गर्न सक्नेछ । यस लाइट वा लेजरमार्फत सन्देशहरू पठाउन र प्राप्त गर्न सकिन्छ । नासाका अनुसार यो प्रणालीले हाल प्रयोगमा रहेका अन्तरिक्ष सञ्चार उपकरणहरूभन्दा १० देखि १०० गुणा छिटो सूचना पठाउन सक्नेछ । नासाले नोभेम्बर १४ मा साइकी स्पेसक्राफ्टले क्यालिफोर्नियाको पालोमर अब्जर्भेटरीमा हेल टेलिस्कोपसँग सञ्चार सम्पर्क स्थापना गरेको जनाएको छ । यस सञ्चार लिङ्कको सफल प्रयोगलाई ‘पहिलो बत्ती’ नाम दिइएको छ ।

यसैबीच, डिएसओसीको नजिकैको इन्फ्रारेड फोटोनहरूले साइकीबाट पृथ्वीमा यात्रा गर्न लगभग ५० सेकेन्ड लिए । यस परीक्षणको क्रममा ‘क्लोजिङ द लिंक’ प्रविधिअन्तर्गत अपलिङ्क र डाउनलिङ्क लेजरहरूमार्फत डाटा पठाइएको थियो ।